เคลียร์ให้ชัด แอร์ 1 เฟส และ 3 เฟส ต่างกันยังไง?

จะติดตั้งแอร์ทั้งที ก็ต้องรู้จักกับแอร์ 1 เฟส และ 3 เฟสให้ดีเสียก่อน

เมื่อจะเลือกซื้อเครื่องปรับอากาศมาใช้สักเครื่อง ได้พอได้ยินคำว่าจะเลือกอะไรระหว่าง “แอร์ 1 เฟส และ 3 เฟส” หลายๆ คนคงมีข้อสงสัยขึ้นในทันที ว่ามันคืออะไร และแตกต่างกันยังไงนะ บทความนี้จะช่วยไขข้อข้องใจ เพื่อให้คุณสามารถเลือกซื้อเครื่องปรับอากาศมาใช้ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม

ภาพโดย Gerd Altmann จาก Pixabay

ระบบไฟ 1 เฟส และ 3 เฟส คืออะไร?

เนื่องจากระบบไฟฟ้าที่ใช้ในประเทศไทยในส่วนของระบบแรงต่ำที่การไฟฟ้าฯ จ่ายให้กับผู้ใช้ไฟฟ้าแต่ละประเภท ตั้งแต่ในภาคครัวเรือนไปจนถึงโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ มีอยู่ 2 ระบบด้วยกัน คือ

• ระบบ 1 เฟส 220 โวลต์ หรือ ระบบ Single Phase 220 V เป็นระบบที่มีใช้กันมากที่สุดในบ้านพักอาศัยขนาดเล็กจนถึงขนาดกลาง และยังรวมไปถึงผู้ใช้ไฟฟ้ารายย่อยอื่นๆ เช่น ห้องเช่า หอพัก หรือร้านค้าขนาดเล็ก
• ส่วนระบบ 3 เฟส 380 โวลต์ หรือ ระบบ Three Phase 380 V เป็นระบบไฟฟ้าอีกประเภทหนึ่งที่อยู่ในระบบจำหน่ายแรงต่ำของการไฟฟ้าฯ เป็นระบบที่เหนือกว่าระบบ 1 เฟส กลุ่มผู้ขอใช้งานระบบ 3 เฟส 380 โวลต์นี้ จะเป็นบ้านพักอาศัยขนาดกลางจนถึงขนาดใหญ่ อาคารพาณิชย์ ร้านค้าขนาดใหญ่ สำนักงาน และโรงงานขนาดเล็ก เป็นต้น

ภาพโดย M W จาก Pixabay

แอร์ 1 เฟส และ 3 เฟส ต่างกันอย่างไร?

เมื่อได้ทำความเข้าใจข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับระบบไฟ 1 เฟส และ 3 เฟสกันไปแล้ว คราวนี้เราก็มาเข้าสู่เนื้อหาของเครื่องปรับอากาศ 1 เฟส และ 3 เฟส ว่ามีความแตกกันอย่างไร?

เครื่องปรับอากาศ 1 เฟส และ 3 เฟส จะถูกแบ่งตามระบบไฟฟ้าที่จ่ายให้กับมอเตอร์คอมเพรสเซอร์ของเครื่องปรับอากาศ ซึ่งคอมเพรสเซอร์จัดว่าเป็นส่วนที่สำคัญและใช้พลังงานมากที่สุดในระบบเครื่องปรับอากาศ

ในเครื่องปรับอากาศขนาดเล็ก ที่มีขนาดทำความเย็นไม่เกิน 33,000 BTU โดยทั่วไปแล้ว มอเตอร์คอมเพรสเซอร์ที่ใช้ในระบบจะใช้กับระบบไฟฟ้า 1 เฟส 220 โวลต์

ในส่วนของชุดมอเตอร์พัดลม หรือ Fan Coil Unit (คอยล์เย็น) และพัดลม Condensing Unit (คอยล์ร้อน) จะใช้มอเตอร์ 1 เฟส 220 โวลต์เช่นกัน ซึ่งเครื่องปรับอากาศประเภทนี้ จัดอยู่ในกลุ่มของเครื่องปรับอากาศ 1 เฟส หรือ เครื่องปรับอากาศเฟสเดียว ซึ่งสามารถติดตั้งได้ทุกแห่งที่มีระบบไฟฟ้าตั้งแต่ 1 เฟส และ 3 เฟสเข้าถึง แต่ถ้าหากคุณเลือกใช้เครื่องปรับอากาศ 1 เฟส แต่มี BTU ขนาดใหญ่ ควรตรวจสอบขนาดของเครื่องวัดไฟฟ้า (มิเตอร์) ที่การไฟฟ้าฯ ติดตั้งให้ ว่ามีขนาดเพียงพอที่จะรองรับหรือไม่ หากใช้ไฟฟ้าจำนวนมากเกินกว่าขนาดของมิเตอร์จะรับไหว อาจจะทำให้มิเตอร์ได้รับความเสียหายได้ เครื่องปรับอากาศที่ใช้ระบบไฟฟ้า 1 เฟส จะมีคอมเพรสเซอร์หลายแบบให้เลือกใช้งานตามขนาดทำความเย็นและลักษณะการติดตั้ง รวมไปถึงรูปแบบการใช้งาน

ในส่วนของเครื่องปรับอากาศที่ใช้กับระบบไฟฟ้า 3 เฟส หรือ เครื่องปรับอากาศ 3 เฟส เป็นเครื่องปรับอากาศแบบแยกส่วนที่มีขนาดตั้งแต่ 33,000 หรือ 36,000 BTU เป็นต้นไป เนื่องด้วยเป็นเครื่องปรับอากาศแบบแยกส่วนที่มีขนาดทำความเย็นสูง การใช้ระบบไฟ 1 เฟสมาขับเคลื่อนมอเตอร์คอมเพรสเซอร์ที่มีขนาดใหญ่อาจจะทำให้มีกระแสใช้งานสูงเกินไป รวมถึงการได้กำลังไฟที่ไม่เพียงพอ จึงต้องมีการขับเคลื่อนด้วยมอเตอร์ที่มีกำลังสูงกว่า

เครื่องปรับอากาศ 3 เฟสนั้น มีแต่เฉพาะส่วนของมอเตอร์คอมเพรสเซอร์เท่านั้น ที่ต้องการไฟฟ้าระบบ 3 เฟสมาขับเคลื่อน แต่ในส่วนอื่นๆ อย่างเช่น อุปกรณ์และวงจรในภาคควบคุม พัดลม Fan Coil Unit (คอยล์เย็น) และพัดลม Condensing Unit (คอยล์ร้อน) ยังคงใช้ไฟ 1 เฟสอยู่

หากคุณต้องการที่จะติดเครื่องปรับอากาศ 3 เฟส จะต้องตรวจสอบก่อนว่า ระบบไฟฟ้าภายในอาคารของคุณ ได้ยื่นขอใช้ไฟจากการไฟฟ้าฯ ในรูปแบบ 1 เฟส หรือ 3 เฟส ถ้าระบบไฟฟ้าในอาคารหรือบ้านเรือนของคุณ ขอใช้ระบบไฟฟ้าแบบ 3 เฟส และภายในห้องที่จะติดตั้งเครื่องปรับอากาศมีขนาดกว้าง จนต้องใช้เครื่องปรับอากาศขนาดใหญ่ (ประมาณ 35,000 BTU ขึ้นไป) การเลือกใช้เครื่องปรับอากาศ 3 เฟส ถือเป็นทางเลือกที่เหมาะสม และยังช่วยเรื่องสร้างความสมดุลในการโหลดไฟฟ้าในแต่ละเฟสให้ใกล้เคียงกัน

ความเชื่อที่ว่า เครื่องปรับอากาศ 3 เฟส ประหยัดไฟมากกว่าเครื่องปรับอากาศ 1 เฟส เมื่อเปรียบเทียบกันในขนาดทำความเย็นที่เท่ากัน ถือเป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง เพราะจริงๆ แล้ว ในขนาดทำความเย็นที่เท่ากัน เครื่องปรับอากาศ 3 เฟส ก็ไม่ได้ใช้พลังงานน้อยกว่าเครื่องปรับอากาศ 1 เฟส เพราะการที่มีขนาดทำความเย็นที่เท่ากัน ก็ใช้กำลังไฟฟ้าในปริมาณที่ใกล้เคียงกัน

ภาพโดย rickey123 จาก Pixabay

fa-hand-o-rightดังนั้นการจะเลือกใช้เครื่องปรับอากาศ 1 เฟส หรือ เครื่องปรับอากาศ 3 เฟสนั้น ก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยความต้องการในการใช้งาน และลักษณะของระบบไฟฟ้าที่รองรับอยู่ในอาคารหรือสถานที่นั้นๆ เพราะเครื่องปรับอากาศระดับที่ใช้กับระบบไฟฟ้า 3 เฟส ส่วนใหญ่ก็มักจะเป็นเครื่องปรับอากาศที่มีขนาดทำความเย็นเกินกว่า 30,000 BTU ขึ้นไป ซึ่งหากเจ้าของสถานที่มีแผนจะติดเครื่องปรับอากาศขนาดใหญ่สำหรับทำความเย็นในพื้นที่กว้างๆ ควรตรวจสอบระบบไฟฟ้าที่ขอใช้งานอยู่ในปัจจุบัน ว่าเป็นระบบไฟฟ้า 1 เฟส หรือ 3 เฟส ซึ่งถ้ามีระบบ 3 เฟส รองรับอยู่แล้ว การติดเครื่องปรับอากาศเครื่องใหญ่ที่มีขนาดเกินกว่า 36,000 BTU ก็จะเป็นทางเลือกที่เหมาะสมที่สุด เพราะจะช่วยให้การสร้างสมดุลเฟสทำได้ง่ายขึ้น ไม่หนักไปที่เฟสใดเฟสหนึ่งจนมากเกินไป